Mốc sương, héo muộn, sương mai là loại bệnh gây hại khá phổ biến ở cây cà chua và khoai tây. Bệnh gây hại làm ảnh hưởng đến năng suất cây trồng, nếu nặng thì có thể làm thất thu hoàn toàn năng suất. Vậy nên cần phải phát hiện ra bệnh sớm, để có thể kịp thời phòng tránh bệnh, mang lại hiệu quả cao. Chúng ta cùng tìm hiểu về nguồn gốc, biểu hiện, nguyên nhân gây bệnh sương mai ở cà chua, khoai tây và các biện pháp phòng bệnh một cách hiệu quả qua bài viết dưới đây.
1.Nguồn gốc.
Cây khoai tây có nguồn gốc từ Nam Mỹ, sau đó lan truyền qua Châu Âu, rồi từ Châu Âu du nhập vào Châu Á và các khu vực khác ở khắp trên thế giới. Bệnh mốc sương được phát hiện đầu tiên tại Nam Mỹ, xuất hiện tại Châu Âu năm 1830, tại Tây Âu trong những năm 1845-1848. Bệnh phá hại nghiêm trọng, gây thiệt hại đến kinh tế rất lớn ở nhiều nước trồng khoai tây trên thế giới. Ở Việt Nam bệnh mốc sương khá phổ biến ở các vùng trồng khoai tây, bệnh gây hại lớn nhất so với các loại bệnh nấm hại khác nhau ở cây khoai tây.
2.Nguyên nhân gây bệnh.
- Bệnh do nấm bệnh Phytophthora Infestans gây ra.
- Sợi nấm Phytophthora Infestans có cấu tạo đơn bào, hình thành vòi hút hình trụ hay hình cầu trong quá trình ký sinh ở trong tế bào cây.
- Sinh sản vô tính của nấm tạo ra cành bào tử phân sinh và vào tử phân sinh lộ ra trên bề mặt của vết bệnh, nhất là ở mặt dưới lá bệnh. Cành bào tử không màu, phân thành nhiều nhánh so le với nhau, mỗi nhánh đều có nhiều vết lồi lõm, đây là đặc điểm khá riêng biệt của cành bào tử nấm Phytophthora Infestans so với những loài Phytophthora khác.
- Bào tử phân sinh có hình trứng hay hình quả chanh yên có núm nhỏ ở đỉnh bào tử. Kích thước của bào tử phân sinh trung bình là 22-32×16-14 micromet. Bào tử phân sinh có 2 kiểu nảy mầm là nảy mầm gián tiếp khi nhiệt độ môi trường ở trong khoảng 12-18 độ C, thích hợp ở 14-18 độ C và nảy mầm trực tiếp thích hợp ở 20-24 độ C.
- Sinh sản hữu tính tạo nên bào tử trứng nhưng lại chỉ xảy ra trong điều kiện rất lạnh, kéo dài. Những nước có điều kiện nhiệt đới nóng ẩm chưa tìm thấy giai đoạn hữu tính trong chu kỳ phát triển ở nấm.
- Phytophthora Infestans là loài ký sinh chuyên tính, nấm có khả năng phát triển ở trên môi trường nhân tạo đặc biệt nghiêm ngặt. Môi trường nuôi cấy nấm cần phải có antibiotic và nhiệt độ 14-18 độ C.
- Điều kiện phát sinh và phát triển của nấm bệnh: nấm bệnh phát triển tốt khi ở trong điều kiện thời tiết có độ ẩm cao, có nhiều sương mù… Ở nước ta bệnh phát sinh quanh năm nhưng vụ cà chua và khoai tây Đông Xuân là điều kiện thích hợp để bệnh phát triển, gây hại mạnh.
3.Bệnh mốc sương trên cây cà chua.
3.1:Biểu hiện của bệnh mốc sương trên cây cà chua.
Bệnh gây hại đến các bộ phận trên mặt đất ở cây.
- Trên lá: Vết bệnh thường xuất hiện ở mép lá, đó là những đốm nhỏ màu xanh, hơi ướt. Vết bệnh lớn dần ra lan vào phía trong của phiến lá, màu nâu, ranh giới rõ rệt với phần xanh còn lại của lá. Ở mặt dưới của lá vết bệnh có 1 lớp mốc trắng như sương (phân sinh bào tử). Nếu bệnh nhẹ lá sẽ hơi bị cháy, bệnh nghiêm trọng thì làm toàn bộ phiến lá bị cháy khô.
- Trên thân: Vết bệnh dài, màu nâu, hơi lõm vào vỏ thân. Lúc đầu vết bệnh là 1 vùng ngậm nước, không định hình, sau đó lan rộng, dài ra làm khô chết từng đoạn thân, cuống lá, màu nâu đen. Chỗ bệnh nhỏ tóp lại, có lúc chỉ 1 phía thân bị thối. Khi ẩm ướt vết bệnh có lớp nấm trắng như sương muối bao phủ phía trên chỗ bị bệnh, lá héo dần, cành và thân bị bệnh dễ gãy gục khiến thân cây xơ xác.
- Trên quả: Bệnh xuất hiện ở mặt trên của quả, trên quả có nhiều đốm màu xanh xám, ướt, vết bệnh lớn dần, chuyển thành màu trắng đục sau đó chuyển dần sang màu nâu, hơi lõm, quả nhăn nheo, có viền, bên trong có thể bị thối. Nếu bệnh nhẹ thì quả hơi nám và cứng, bệnh nghiêm trọng quả sẽ không phát triển được, sau đó bị rụng.
3.2:Biện pháp khắc phục bệnh mốc sương trên cây cà chua.
- Không canh tác trong mùa mưa.
- Tạo điều kiện thuận lợi thông thoáng cho ruộng cà chua.
- Không trồng liên tục nhiều vụ hay nhiều năm trên cùng 1 ruộng.
- Trồng giống kháng bệnh.
- Ngắt bỏ, tiêu huỷ lá và quả bị bệnh để hạn chế sự lây lan. Vệ sinh đồng ruộng, tiêu huỷ tàn dư cây trồng sau khi thu hoạch.
- Có thể tăng cường bón kali để tăng khả năng chống chịu bệnh.
- Áp dụng Ridomil Gold, Copper Zinc theo khuyến cáo đưa ra.
- Nếu thấy cây có dấu hiệu bị bệnh thì có thể sử dụng các loại thuốc để phun như: Acrobat 90/600 WP, Manozeb 80WP, Dithane M 45 80WP, Ridozeb 72WP… phun ướt lên toàn bộ các bộ phận của cây.
4.Bệnh mốc sương trên cây khoai tây.
4.1:Biểu hiện của bệnh mốc sương trên cây khoai tây.
- Trên lá: Bệnh xuất hiện đầu tiên ở mép lá, vết bệnh là những đốm nhỏ màu xanh nhạt, hơi ướt, sau đó chuyển thành màu nâu. Vết bệnh lớn dần, không có hình dạng nhất định, vết bệnh co lại, bên trên có lớp mốc trắng.
- Trên thân: Vết bệnh có màu xanh nhạt, hơi ướt, lớn dần, có màu nâu phủ quanh thân. Thân cành bị bệnh sẽ tóp nhỏ lại, thối mềm, dễ gãy.
- Trên củ: Vết bệnh không có hình dạng nhất định, màu nâu, hơi lõm vào trong của củ, bệnh nghiêm trọng có thể làm củ bị thối mềm, có mùi hôi.
4.2:Biện pháp khắc phục bệnh mốc sương trên cây khoai tây.
- Biện pháp canh tác, kỹ thuật: Vệ sinh đồng ruộng, cắt tỉa loại bỏ các lá già, bệnh cho vào hố ủ phân, đậy kỹ bằng các nguyên liệu dày khác. Vì bào tử vẫn có thể lan truyền từ hố ủ phân nếu nó bị mở. Phải chọn củ giống không bị bệnh để đem ra trồng. Nên trồng ở mật độ vừa phải, cần chú ý trong mùa mưa. Bố trí hướng luống theo Đông Tây tạo điều kiện cho ánh nắng xuyên vào nhanh làm khô những giọt sương trên lá ngăn bào tử nảy mầm. Bón phân cân đối, bón lót là chính, phải bón thúc sớm
- Biện pháp hoá học: dùng 1 số loại thuốc như: Mancozeb + Metalaxyl (Rinhmyn 680 WP), Difenoconazole (Score 250 EC), Trichoderma viride (Biobus 1.00 WP), Fosetyl- aluminium (Aliette 800WG)…
Hi vọng qua bài viết trên Chợ sinh vật cảnh đã giúp cho mọi người hiểu rõ thêm về nguồn gốc, biểu hiện, nguyên nhân gây bệnh sương mai và các biện pháp phòng bệnh sương mai sương mai ở cà chua, khoai tây.
